A Complete Unknown (2024) recensie, James Mangold (2025)

Regie: James Mangold | 141 minuten | biografie, drama | Acteurs: Timothée Chalamet, Joe Tippett, Edward Norton, Eriko Hatsune, Peter Gray Lewis, Peter Gerety, Lenny Grossman, David Wenzel, Scoot McNairy, Riley Hashimoto, Eloise Peyrot, Maya Feldman, Monica Barbaro, Dan Fogler, Reza Salazar, David Alan Basche, James Austin Johnson, Joshua Henry, Elle Fanning, Norbert Leo Butz, Alaina Surgener, Martin Fisher, Craig Geraghty, Michael Everett Johnson, Jater Webb, Boyd Holbrook, Andy Talen, Andrew Kober, Eric Berryman, Molly Jobe, Sophie Hart, Taylor Valentine Lupini, P.J. Byrne, Nick Pupo, Brendan Burke, Laura Kariuki, Zoe Zien

Muzikant en Nobelprijs voor de Literatuur winnaar Bob Dylan wordt vaak ongrijpbaar en tegelijk compleet fascinerend geacht. In ‘I’m Not There’ (2007) besteedde filmmaker Todd Haynes maar liefst zes acteurs aan de man die even vaak van muziekrepertoire wisselt als van persoonlijke overtuiging. ‘A Complete Unknown’ van James Mangold doet daarentegen op klassieke wijze een, zij het zeer vermakelijke, poging om Dylan met beide voeten op aarde te zetten.

Waar Haynes zich een weg baant door zoveel mogelijk van Dylans leven(s), concentreert Mangold voor ‘A Complete Unknown’, zoals eerder in ‘Walk the Line’ (2005) voor Johnny Cash, zich op een specifieke periode in de levensloop van de artiest. De titel van het boek waarop scenarioschrijver Jay Cocks, van onder meer ‘Gangs of New York’ (Martin Scorsese, 2002), en regisseur Mangold zich baseerden, spreekt boekdelen over die periode : “Dylan goes Electric” (2015) van muzikant en muziekjournalist Elijah Wald. Onder hoge creatieve en sociale druk transformeerde Dylan volgens Wald zijn repertoire van folkmuziek naar iets vernieuwends, iets elektrisch. Velen van zijn in sneltreinvaart groeiende achterban hadden hier echter weinig mee op. Ze werden zelfs vijandig. In hun ogen had de muzikant ze verraden, zoals Judas.

Nochtans start ‘A Complete Unknown’ klein, een Dylan die voor het eerst Greenwich Village aandoet op zoek naar zijn held, de inmiddels aan het ziekbed gekluisterde folklegende, Woody Guthrie (Scoot McNairy). In het ziekenhuis waar Guthrie op de dood wacht, speelt de piepjonge fan met zijn dragende stem en verdichte verzen de zieke man en zijn bezoekende muziekvriend Pete Seeger (Edward Norton) van de kaart. Seeger introduceert Dylan vervolgens met gepaste trots in de folk scene. Iedereen is onder de indruk van zijn volume en rasperige, doorleefde stem. Gevestigde namen, waaronder Joan Boaz (Monica Barbero), bewonderen hem meteen maar voelen tegelijk de hete adem van dit stormachtig talent in hun nek. Uiteindelijk zal hij ze muzikaal, en soms ook persoonlijk, overvleugelen of haast opslokken.

Ondanks dat collega’s zeggen dat Dylan echt zijn eigen materiaal moet spelen, probeert hij eerst met nummers van anderen door te breken. Eerst wil hij beroemd worden, dan komt de rest wel. Op een gegeven moment is Dylan zo beroemd dat hij die publieksadoratie liever kwijt dan rijk is. Ook ontwikkelt hij een bepaalde afkeer jegens beroemdheid die zijn muzikale experimenteerdrift alleen maar meer voeden. Hij wil zichzelf het liefst blijven heruitvinden en uitdagen, ongeacht of hij daar nu publiek wel of niet mee wint.

Daarentegen lijdt ‘A Complete Unknown’ als film niet aan experimenteerdrift. Het is door en door conventioneel in opzet en uitvoering. Deze mogelijke kritiek is vrij verwaarloosbaar want de film doet het heel puik in wat het wel is, een klassiek geschoeide filmbiografie met veel historische livemuziek recreaties zoals ‘Walk the Line’ en ‘Ray’ (Taylor Hackford, 2004).

Ondanks dat Chalamet met een charismatisch spel het onbegrepen genie enigszins verdiept, bevestigt hij ook weer de mythes rond Dylan. Net als zijn onderwerp is de acteur zo veranderlijk als een sfinx, tegelijk rotsvast als alleen een ster kan zijn. Hij is misschien egoïstisch naast het podium maar niet erop wanneer hij alles geeft voor de muziek. Je ziet hem zichzelf continue uitdagen in zijn vak, onder meer door zelf de nummers in te zingen. Daarnaast zijn de cruciale bijrollen van Norton, McNairy, Elle Fanning en Barbero kundig in de verhaaltextuur van dit bitterzoete Dylan-biografie verweven. Allen vinden ze een moment om te schitteren.

Alsof hij de nieuwe Messias is, vergapen andere personages zich aan deze Dylan. Soms is dit op het randje van belachelijk. Toch houdt ‘A Complete Unknown’ stevig koers voor een wervelende biografie in traditionele Hollywood-stijl. Uiteindelijk zijn het vooral Amerikanen die zo bedreven zijn in het telkens doen opvlammen van hun populaire mythes en tegelijk in hun eigen dromen te trappen. Evenwel droomt de rest van de wereld gemoedelijk met deze film mee.

Roy van Landschoot

Waardering: 4

Speciale vertoning: IFFR 2025
Bioscooprelease: 20 februari 2025